WAW kłamie? Wracamy do sprawy diet

Radni powiatowi bronią się przed zarzutem, że chcą podwyższać diety. Przekonują, że dostaną mniej niż dotychczas. Niestety, nie wspominają ani słowem, że wielu z nich inkasowało dotychczas najwyższe z możliwych stawek tylko i wyłącznie dzięki korzystnej dla siebie interpretacji przepisów. Sprawa budzi poważne wątpliwości. Półgębkiem wspomina się o "rozbieżnościach w interpretacji" przepisów.

O co w tym wszystkim chodzi? Ano o sposób naliczania diet. Obecnie biuro rady bierze pod uwagę aż dwie uchwały Rady Powiatu. Pierwsza z 1998 r. określa, że podstawą naliczania jest dwukrotność najniższej pensji w kraju, druga, z 2005 r., wspomina już o kwocie bazowej, do której też odnosi się ustawa o samorządzie powiatowym.

Obowiązywanie dwóch uchwał i dwóch różnych podstaw do naliczania diet powinno rodzić poważne wątpliwości, ale w starostwie nikt ich nie miał od sześciu lat. Do dziś. Obecnie proponuje się "usystematyzowanie zapisów" celem - jak wspomniano w uzasadnieniu - "uniknięcia ewentualnych rozbieżności w ich interpretowaniu". Problem w tym, że rozbieżności nie pojawiły się dopiero teraz. Istniały już w 2005 r., ale rozwiązywano je dotąd na korzyść radnych, wypłacając niektórym z nich maksymalne stawki diet i to niezależnie od funkcji, jakie sprawowali.

Oto liczby:

Według uchwały z 2005 r. poszczególni radni winni otrzymać:

1. przewodniczący 100 proc.

2. wiceprzewodniczący 90 proc.

3. przewodniczący komisji 80 proc.

4. radny 40 proc.

5. nieetatowy członek zarządu 100 proc.

Rodzi się pytanie, od jakiej podstawy naliczać procenty? Według uchwały z 1998 r. od dwukrotności najniższej pensji, według uchwały z 2005 r. od kwoty bazowej, którą posługuje się ustawa o samorządzie powiatowym i zdecydowana większość powiatów w Polsce. 

Jak biuro rady w Raciborzu naliczało diety? Okazuje się, iż według uchwały z 1998 r., ale jako że naliczone w ten sposób kwoty znacznie przekraczały dopuszczalne prawnie, więc obcinano je do maksymalnego poziomu wyznaczonego przez ustawę o samorządzie powiatowym. W ten to sposób przewodniczący i wiceprzewodniczący Rady Powiatu inkasowali co miesiąc tyle samo złotych, choć wedle uchwały dieta przewodniczącego powinna być o 10 proc. wyższa od jego zastępców. 

Widać to na przykładzie diet za 2010 r. Najpierw podano te wynikające z dwukrotności najniższej pensji, potem maksymalne ustawowo a więc wyliczone według kwoty bazowej.

1. przewodniczący - 2772 zł, dostawał 2340 zł

2. wiceprzewodniczący - 2494,80 zł, dostawał 2340 zł

3. członek zarządu powiatu - 2772 zł, dostawał 2340 zł

4. przewodniczący komisji - 2217,60 zł, dostawał 2107 zł

5. radny - 1108,80 zł, dostawał 1053 zł.

W starostwie usłyszeliśmy dziś, że na niespójność przepisów co do naliczania diet wskazała Regionalna Izba Obrachunkowa podczas zeszłorocznej kontroli kompleksowej urzędu przy pl. Okrzei. Kontrola rzeczywiście się odbyła, na stronie www RIO Katowice można znaleźć protokół pokontrolny (21.09.2010), ale o dietach nie ma w nim ani słowa. Niewykluczone więc, że urzędnicy sami zauważyli, iż coś jest nie tak i stąd decyzja o wyprostowaniu problemu, a przy tym zdawkowa wzmianka o możliwych "rozbieżnościach w interpretacji". 

Nie eliminuje to jednak pytań, m.in. o to, dlaczego od 2005 r. np. wiceprzewodniczący Rady Powiatu inkasowali najwyższą ustawowo dietę? Uchwała sprzed sześciu lat odwołuje się co prawda do tej z 1998 r., ale posługuje się w treści tylko pojęciem kwoty bazowej a nie dwukrotnością najniższej pensji. A skoro tak, to wiceprzewodniczący powinni otrzymywać w 2010 r. 90 proc. z 2340 zł (kwota bazowa) a więc 2106 zł, a nie 2340 zł tylko dlatego, że 90 proc. dwukrotności najniższej pensji wyniosło 2494,80 zł i przekroczyło maksymalną dietę z ustawy (2340 zł). 

Czy proponowana uchwała wprowadza podwyżki diet? 

Na sprawę można spojrzeć od strony kwot bezwzględnych lub podstawy naliczania. Trzeba więc prześledzić, co stałoby się, gdyby radni dwukrotność najniższego wynagrodzenia zastąpili kwotą bazową bez manipulowania przy procentach. Dodajmy, że zgodnie z decyzją rządu kwota bazowa wynosi w 2011 r. 1766 zł (1835 zł w 2010). 

Naliczenia diet wyglądałyby wówczas następująco:

1. przewodniczący 100 proc. 2252 zł

2. wiceprzewodniczący 90 proc. 2026,80 zł

3. członek zarządu powiatu 100 proc. 2252 zł

4. przewodniczący komisji 80 proc. 1801,60 zł

5. radny 40 proc. 900,80 zł

Z projektu uchwały wynika jednak, że kwota bazowa co prawda zastąpi dwukrotność najniższej pensji, ale jednocześnie zmieni się podstawa naliczania. Sprawi to, że:

1. przewodniczący otrzyma nadal 2252 zł

2. wiceprzewodniczący otrzyma nadal 2026,80 zł

3. członek zarządu zamiast 100 dostanie 95 proc. kwoty bazowej, czyli nie 2252 zł, lecz 2139,40

ale

4. szef komisji dostanie nie 80 a 90 proc. kwoty bazowej, czyli nie 1801,60 zł, lecz 2026,80 zł

5. radny nie 40 a 48 proc. kwoty bazowej, czyli nie 900,80 a 1080,96 zł

Punkt widzenia zależy od punktu siedzenia. Radni żalą się, że na ich konta wpłynie teraz mniej pieniędzy niż w 2010 r. Zapominają jednak dodać, iż wielu z nich w poprzednich latach kasowało maksymalne diety, a sposób ich naliczania może budzić wątpliwości. Nie wspominają też, że ich portfele - z powodu kryzysu finansów - odchudza rząd, a nie oni sami. Nie ma też słowa o tym, że zwiększenie podstawy naliczania diet dla przewodniczących komisji i szeregów rajców to sposób na zminimalizowanie finansowego uszczerbku na ich kontach.

Grzegorz Wawoczny