Herkules z Pietrowic Wielkich. Zapomniana historia Johann Pohla, wicemistrza świata w zapasach

Johann Pohl urodził się w 1867 roku w rodzinie Vitusa Pohl (1833-1904) i Johanny Pollak (1840-1913) w Pietrowicach Wielkich (Gross Peterwitz) w powiecie raciborskim. Był zawodowym zapaśnikiem, w 1899 roku został nieoficjalnym wicemistrzem świata na turnieju w Petersburgu. Ślad po nim zaginął w 1914 roku w Rosji carskiej. W latach 1881-1925 w Pietrowicach działała cukrownia. Jak powiadają ludzie we wiosce, młody mieszkaniec Pietrowic Johann Pohl wleciał w tej cukrowni do kotła z syropem. Uszedł z życiem, poparzenia się wygoiły a potem nabrał dużo siły. Po tym wypadku stał się bardzo silnym fizycznie człowiekiem. Te ustne informacje potwierdziły się w 2024 roku, kiedy Łukasz Kubiczek w zdigitalizowanym archiwum gazety „Der Oberschlesische Wanderer” z 20 marca 1884 znalazł notatkę: „W cukrowni w Pietrowicach Wielkich wydarzył się godny ubolewania wypadek. W sobotę pomiędzy 6 a 7 godziną rano zatrudniony tam 17-letni Johann Pohl, syn miejscowego chałupnika, wszedł do piwnicy cukrowni, w której znajdowały się zbiorniki wypełnione gorącym syropem. Pohl w tej piwnicy wszedł na krawędź zbiornika, by dosięgnąć okienka i je otworzyć. Niestety pośliznął się na krawędzi zbiornika i wpadł do gorącego syropu do wysokości pośladków. Został ciężko poparzony na dolnych częściach ciała oraz na rękach. To zdarzenie opowiedział sam poszkodowany, a potwierdził znajdujący się tam też pracownik Nikolaus Jarusch. Dyrekcja cukrowni udzieliła poszkodowanemu wszelkiej pomocy i natychmiast wysłała go do doktora Tschesch w Kietrzu”.

Zatem informacje przekazywane ustnie przez mieszkańców wioski potwierdziły się i zostały wzbogacone o wiele szczegółów. Nasz siłacz urodził się w części Pietrowic zwanej Kolonija. Starsi mieszkańcy określali go mianem Ringkämpfer (walczący na ringu). Gazeta mniejszości polskiej „Nowiny Raciborskie” 22 lutego 1894 nr 23 napisała: „W niedzielę odbyło się przedstawienie dwóch siłaczy na sali pana Wankego (gospoda u Wankeho) o wpół do dziewiątej. W pierwszym akcie próbowali swoich sił z ciężkimi wagami. W drugim zgłosił się pewien mistrz masarski ze Starejwsi (dzielnica Raciborza), nazwiskiem Mika, do pojedynku z tym siłaczem o zakład. Tak 4 razy ów siłacz położył owego mistrza masarskiego we znak. Siłacz ten pochodzi z Pietrowic i nazywa się Jan Pohl, a jest synem chałupnika. Już jest on ozdobiony sześcioma odznakami”. Zaczął od występów po gospodach, a zakończył występami na międzynarodowych arenach. Występy na ringu, na matach stały się dla Johanna Pohl zawodem. Zachowało się zdjęcie, na którym Johann Pohl widnieje w grupie 24 siłaczy w strojach zapaśników. Zdjęcie wykonano we wrześniu 1908 roku w Hamburgu. Podpisani z nazwiska siłacze pochodzą z różnych krajów europejskich, jest też jeden czarnoskóry Amerykanin. Nasz pietrowiczanin jawi się na zdjęciu jako tęgi postawny mężczyzna z sumiastym wąsem. Grupę tę prowadził niejaki C. Jaunecke z Berlina. Johann Pohl pojechał z tą międzynarodową grupą na jakieś tournee po Rosji carskiej.

Okazuje się, że Johann Pohl był zawodowym zapaśnikiem o światowej sławie. Otóż w 1888 roku, w wieku 21 lat, Johann Pohl wyjechał z Pietrowic jako amator zapaśnik do Hamburga, gdzie trenował u Karla Absa (1851-1895) i Heinricha Niemanna. Na cześć swojego wielkiego trenera i zapaśnika Pohl przyjął przydomek Abs II. Rok 1888 uważany jest za jego zawodowy debiut w zapasach i wrestlingu (pokazowe sztuki walki). Johann ważył 113 kg i mierzył 188 cm oraz miał charakterystyczne sumiaste podkręcone wąsy. Pozostałe wymiary to: w karku 48 cm, biceps 44 cm, przedramię 35 cm, udo 70 cm, łydka 44 cm).

W 1895 roku wraz z Emilem Voβ wyjechał na tournee do Rosji carskiej, gdzie walczyli w Kałmucji, Tatarstanie, Kirgistanie, Armenii i Persji (dziś Iran). W dniach 24-28 czerwca 1895 roku w Budapeszcie walczył z Jakobem Bauer i Eduardem Kreinal. Dnia 5 sierpnia 1895 roku Johann Pohl zdobył Złoty Pas na turnieju w Hamburgu. Pod koniec XIX wieku pietrowiczanin Carl Gillar (1872-1955), który odbywał służbę wojskową w garnizonie berlińskim, miał okazję spacerować z Johannem Pohl po Belinie. Ten przechadzał się po mieście zamaszyście wzbudzając zainteresowanie przechodniów i można było usłyszeć komentarze: idzie zapaśnik Abs-dwa. Carl Gillar wspominał, że Johann zjadał mendel jaj (15 sztuk) na jeden posiłek.

Wydarzyło se to u Johanna Wollnik (1887-1946) na Wyhonie w Petrowicach (dziś posesja wnuka Waldemara Gotzmann), że krawy nie umieły wytahnuć woza z hnojem z placu, a je tam ku ceście pod wyrh. Napatoczył se wteda nasz Johann Pohl i rzeknuł: „Johann dej mi koszinu wajec, a wytahnu ci ten woz z hnojem”. Jak prawił tak zrobił: Krawy wyprzohli, Johann hycił za oje i woz pylni hnoja potahnuł na cestu. Jak dostoł te wajca, siednył se i surowe je wypił, jedno po druhim. Nie chcioł czakać na smażynku.

W 1899 roku został wicemistrzem świata na mistrzostwach w zapasach w Petersburgu. Mistrzem świata został wtedy Nikola Petroff z Bułgarii a 3 miejsce zajął słynny Łotysz Georg Hackenschmidt. W 1901 roku na turnieju w Berlinie też zajął drugie miejsce ulegając tylko Łotyszowi Georgowi Hackenschmidtowi. W październiku 1905 roku na miesięcznym turnieju w Hanowerze stoczył 16 walk, z czego 12 wygrał, jedną przegrał (z Jakubem Koch) a 3 walki nie zostały rozstrzygnięte. Wygrał tam między innymi z Iwanem Romanowem i Zbyszkiem Cyganiewiczem. Jego pozostali przeciwnicy na tym turnieju to: Gustaw Malskies, Enrico Bouchioni, Axel Krok, Kara Abdula Czaja, Albert Sturm, Eduard Ritzler, Emilio Ruggiero, Giovanni Raicevich, Jakub Koch, Ferdinand Dieckmann. W 1906 roku zajął 2 miejsce na turnieju w Norymberdze, gdzie wyprzedził go tylko Jakob Koch, a trzecie miejsce zajął Omer de Bouillon (Bel). W tym samym roku w grudniu stoczył siedem walk we Wiedniu w cyrku Beketow, z których sześć wygrał. Zaś w Pradze wygrał ze Šmejkalem, a w Hanowerze położył na łopatki J. Ludvika. W dniach 1 i 2 kwietnia 1907 roku John Pohl walczył w Warszawie, wygrał tam z Klemanem i Buzovacem Mourzouck. W lipcu 1909 roku pietrowiczanin walczył na turnieju we Freiburgu (Badenia Wirtembergia) gdzie stoczył 12 walk, z czego wynik tylko dwóch walk nie został rozstrzygnięty, pozostałe wygrał. Wygrał między innymi z Frankiem Jackonem. Około 1910 roku wygrał w Niemczech walki z Ivanem Šemjakinem, W. Pytlasińskim i Serbem Simonem Antoničem. Udał się też na tournee do Ameryki Południowej. Na mistrzostwach świata w Paryżu i w Berlinie dwukrotnie tytuły mistrzowskie przegrał z duńskim zapaśnikiem Jess Pedersenem.

Jak podaje statystyka, ogółem stoczył na ringu 114 walk, z czego 80 wygrał, 27 zremisował i tylko 7 przegrał. Czasami był wymieniany z angielska jako John Pohl. Słuch po nim zaginął w 1914 roku w Rosji, w pierwszym roku I wojny światowej. Jeszcze w latach 50-tych XX wieku w szatni zapaśników Unii Racibórz wisiało zdjęcie Johanna Pohla. Petrowscy mu prawili Herkules. Wielką sławę i uznanie zdobył Johann Pohl w Rosji carskiej. Pokonał tam takich zapaśników jak George Lurich, Ursus Jankowski, Ivanan Romanow. Przyjaźnił się z Dmitrijem Martynovem, Ivanem Zajkinem a Ivanem Lebeděvem.

W czerwcu 1914 roku do miasta Kamieńskie przybył cyrk pod dyrekcją A. V. Alejeva, w którym również występował. Był wtedy u szczytu popularności. Pokonał wówczas syberyjczyka Korszuna, mistrza z St. Petersburga- Matuszenka, mistrza Europy Petersena i McDonalda ze Szkocji. Osiadł, w tym wtedy 40-tysięcznym ukraińskim mieście (w Rosji radzieckiej Dnieprodzierżyńsk), leżącym po obu brzegach rzeki Dniepr. Ożenił się, miał dwóch synów. Jeden był skrzypkiem a drugi zapaśnikiem. W 1914 roku trwał turniej zapaśniczy w St. Petersburgu. Po wybuchu I wojny światowej wszyscy niemieccy zapaśnicy powrócili do kraju. Oprócz Johanna Pohl, który poprosił o obywatelstwo carskiej Rosji. Pohl miał umrzeć po ciężkim urazie (złamane żebra) w 1918 roku. Podaje się też rok 1914.

Bruno Stojer

Źródła:
1. Legendy zapasów: Johann Pohl – ABS II. (artykuł Josefa Švub ze Słowacji a znaleziony przez Łukasza Kubiczek)
2. Czasopismo „Der Oberschlesische Wanderer” z 20 marca 1884.
3. Czasopismo „Nowiny Raciborskie” 22 lutego 1894 nr 23
4. Relacje pietrowiczan: Hubert Posmik , Weronika Fojcik (krewna), Waldemar Gotzmann, Elżbieta Steuer i inni.
5. Strona internetowa: Grosspeterwitz.de, prowadzona przez Łukasza Kubiczek, gdzie też insze wieca o wsi i okolicy.
6. Strona internetowa: Genickbruch. com