Budowa kościoła św. Józefa na Ocicach

Wspomniano, że Ocice Zamek należały do parafii św. Mikołaja w Starej Wsi. Dekretem kardynała Adolfa Bertrama z 20 lutego 1937 roku powołano kurację przy kościele Matki Bożej, przy której duszpasterzem mianowano ks. Alojzego Spyrkę. Włączono do niej Ocice Zamek, co znacznie skróciło wiernym drogę do kościoła. Proboszcz od św. Mikołaja, ks. prałat Carl Ulitzka, spowodował erygowanie samodzielnej parafii w Studziennej, która należała poprzednio do Starej Wsi. Powołał także kurację przy istniejącym kościele Matki Bożej. Jednak problem Ocic Zamku pozostał nadal otwarty. Ulitzka zabiegał o zbudowanie tu kościoła. 15 czerwca 1937 roku parafia św. Mikołaja kupiła od miasta Raciborza za 5000 marek Rzeszy działkę numer 247/72, oznaczoną jako „rola obok majątku Zamek Nowa Ziemia” o obszarze 1,2454 ha, szczęśliwie położoną w połowie drogi między obu ocickimi osiedlami. 20 czerwca 1937 roku parafianie starowiejscy udali się procesją na plac budowy, poświęcony przez proboszcza Ulitzkę, kapelana Jego Świątobliwości i honorowego kanonika kapituły wrocławskiej, który dokonał pierwszego wbicia szpadla. Plany kościoła sporządził budowniczy Felix H. Hinssen (1899–1983), wybitny niemiecki architekt. Razem z Theo Kellnerem był twórcą nowego kierunku „architektury zreformowanej”. Jest autorem wielu budynków użyteczności publicznej a także kilku kościołów, np. św. Antoniego w Zdzieszowicach (1937), czy św. Wawrzyńca w Berlinie (1950–52) a także klasztoru franciszkanów na Płoni (1936).

Położenie kamienia węgielnego nastąpiło 10 października 1937 roku. Znamienne są słowa aktu erekcyjnego: Kamień węgielny zostaje położony w czasie, w którym bardzo silne i wpływowe czynniki usiłują zniszczyć w naszym narodzie chrześcijaństwo…. Koszt budowy, określony pierwotnie na 45.000 marek Rzeszy, wzrósł do 50.000. Kardynał Adolf Bertram ze swojej prywatnej szkatuły przeznaczył na budowę kościoła w robotniczej dzielnicy 18.000 marek. Trzeba podkreślić dużą ofiarność parafian starowiejskich. Mieszkańcy Ocic Zamku byli mało zamożni i nie można było liczyć na większy ich udział w kosztach. Budowa, prowadzona przez mistrza budowlanego Robert Poppka z Raciborza, trwała krótko. Już 29 października 1938 roku ks. Ulitzka dokonał wstępnego poświęcenia. Powstała budowla z cechami modernistycznymi i elementami nawiązującymi do ewangelickich kościołów niemieckich II połowy XVIII wieku. To kościół typu halowego, jednonawowy z nawą i prezbiterium tej samej wysokości. Część frontowa jest trochę wyższa. Ma imitować wieżę. Fasada frontowa jest płaska, zamknięta niewysokim szczytem. We wnęce, obejmującej portal, znajduje się okrągłe okno i mozaika przedstawiająca Chrystusa stojącego na lwie. Mozaikę wykonał w 1943 roku August Wagner z Berlina według projektu Egberta Lammersa.

Formalnej konsekracji kościoła dokonał 29 maja 1939 roku metropolita wrocławski, kardynał Adolf Bertram. Kościół poświęcono św. Józefowi, patronowi robotników i ojcu ubogich. Na wybór wezwania niewątpliwie główny wpływ miał prałat Ulitzka. Nasuwa się tu uwaga o pewnym ciągu: jako pierwsza usamodzielniona została za jego czasów parafia w Studziennej z kościołem św. Krzyża, drugą była kuracja Matki Bożej. Do rodziny Chrystusa brakowało zatem jeszcze św. Józefa. Dekretem wrocławskiej kurii archidiecezjalnej z 15 grudnia 1938 r. ks. Bernard Gade został mianowany kapelanem lokalii w Ocicach Zamku. W związku z konsekracją kościoła, ks. Gadego mianowano kuratusem. Dopiero dekretem arcybiskupa wrocławskiego, z mocą od 12 października 1941 roku, utworzono samodzielną kurację św. Józefa. W tym samym roku został także otwarty przy kościele cmentarz parafialny. Do tego czasu zmarli parafianie byli chowani na cmentarzu Jeruzalem.

Zasięgiem kuracja obejmowała Ocice Zamek i Ocice Górne odłączone od parafii w Cyprzanowie. 1 grudnia 1946 roku w Ocicach powołano samodzielną parafię, na której czele stanął ks. Bernard Gade. Warto nadmienić, że w 1963 roku Skarb Państwa wpisano do księgi wieczystej jako właściciela działki zabudowanej kościołem. Państwo uznało się za właściciela nieruchomości kościelnych na tzw . Ziemiach Zachodnich i Północnych. W ten sposób chciano wymóc na Stolicy Apostolskiej utworzenie na Ziemiach Odzyskanych trwałych polskich organizacji diecezjalnych. Od Kościoła domagano się nawet płacenia czynszu za użytkowanie nieruchomości. Dopiero w 1971 roku działka w Ocicach stała się na powrót własnością Parafii Rzymsko-Katolickiej św. Józefa.

Na podstawie: Paweł Newerla, Dzieje Raciborza i jego dzielnic

fot. udostępnione przez Danutę Hopko