Racibórz i ziemia raciborska w okresie wielkiej wojny 1914-1918 cz. 14

Kontrola przeprowadzona w sklepie nieuczciwego sprzedawcy wykazała, że ocet ten jest szkodliwy, szczególnie, kiedy temperatura otoczenia przekracza 20 stopni, wtedy bowiem tworzą się w płynie bardzo niebezpieczne dla zdrowia bakterie. Pomimo zakazu kupiec ten handlował wspomnianym octem dalej, w filii swego sklepu, która była prowadzona przez młodego plenipotenta. Za ten czyn kupiec otrzymał dużą karę pieniężną. Przypadków takich w okresie wojny było mnóstwo, doniesienia prasowe roją się od doniesień o nieuczciwych sprzedawcach czy kupcach.

Zapomogi dla rodzin żołnierzy

Dokładne a bardzo rzadkie dane dotyczące liczby powołanych do służby z Raciborza i okolicy żołnierzy znajdujemy w artykule z 20 września 1914 roku. Spośród członków organizacji należących do Powiatowego Związku Weteranów Wojennych powołano w pierwszych dwóch miesiącach wojny 2760 członków. W artykule przypominano, że tylko poprzez wspomniany Związek można składać podania o zapomogi dla rodzin powołanych do służby żołnierzy. Niestety wiele organizacji w Raciborzu i okolicy nie było jeszcze członkami wspomnianego Związku Weteranów, co powodowało, że rodziny powołanych do służby wojskowej nie mogły otrzymywać dodatkowych zapomóg finansowych. Wszystkie wspomniane rodziny zostały skrupulatnie policzone. W sumie było ich 887. W tym 93 rodziny z jednym dzieckiem na utrzymaniu, 155 rodzin z dwoma dziećmi, 156 rodzin z trzema dziećmi, 165 rodzin z czwórką, 108 rodzin z piątką, 76 rodzin z szóstką, 39 rodzin z siódemką, 13 rodzin z ósemką, dwie rodziny z dziewiątką dzieci na utrzymaniu. 80 powołanych żołnierzy nie miało żon i dzieci, byli natomiast jedynymi żywicielami dla młodszego rodzeństwa lub dla rodziców. Sama ta sucha statystyka wskazuje wyraźnie na ogrom problemów związanych z utrzymaniem rodzin powołanych do służby wojskowej mężczyzn.

Związki żołnierskie

Warto w tym miejscu dodać, że pierwsze związki żołnierskie (weteranów) powstały po wojnach napoleońskich. Celem ich działalności była przede wszystkim szeroko pojęta pomoc dla rodzin poległych żołnierzy, dla inwalidów wojennych, budowa i utrzymanie pomników i grobów poległych towarzyszy broni. Dopiero po wojnach 1864, 1866, 1870/71 roku działalność ich rozwinęła się na szeroką skalę. Wiosną 1873 roku powstał, zrzeszający potem większość wspomnianych organizacji, ogólno niemiecki Związek Kombatantów (Rzeszy Niemieckiej). Związki te były przed I wojną światową fenomenem masowym. W roku 1900 była to już organizacja masowa, zrzeszająca setki różnych związków, których liczebność wynosiła ponad 1,8 miliona członków, sięgając w roku 1913 prawie 3 miliony. Warto dodać, że w skład tego wielkiego związku wchodziło wiele małych, także cywilnych organizacji. W Raciborzu były to: Związek Morski czy Związek kawalerzystów Raciborza i Okolicy.

W raciborskich szkołach tworzono młodzieżowe związki wojskowe i różnorodne organizacje paramilitarne, w celu niesienia pomocy rodzinom żołnierzy frontowych, także po to, aby prowadzić ćwiczenia cielesne i teoretyczne, które przygotowywały młodzież do przyszłej służby wojskowej.

Wojna zbiera swoje żniwo

Jak już wspomnieliśmy, początkowa euforia wojenna spowodowała masowy napływ ochotników do biur meldunkowych. Tak też uczyniło bardzo wielu urzędników. Wielu ochotników poległo w pierwszych tygodniach wojny. Jak pisał raciborski Anzeiger jednym z ochotników był młody starosta powiatu Oława dr von Hartzberg.

Wstąpił on ochotniczo do armii i w krótkim czasie poległ. Starostą oławskim był od roku 1909, wcześniej zajmował stanowisko asesora w Elbingerode w Saksonii.

Niestety prasa często informowała o żołnierskiej śmierci wielu mieszkańców naszej ziemi. Często były to wiadomości bardzo smutne, tak jak w przypadku rodziny Michna z Rakowa. Dwóch braci – bliźniaków, którzy zostali jednocześnie powołani do szeregów, zginęło, jak głosiła pompatycznie propaganda wojenna „za ojczyznę i cesarza”. Trzeci brat został w tym czasie ciężko ranny w walkach pod Longwy we Francji. Co tragiczne, wiadomości o śmierci bliźniaków przyszły do domu Michnów w ten sam dzień.

Informowano, początkowo niezbyt często (prawdopodobnie ze względu na cenzurę wojskową) o bohaterskich czynach żołnierzy. Niestety też o ich śmierci. We wrześniu 1914 roku informowano o dzielnym piechurze Reiffie z Opawy, z 31 pułku piechoty landwery, który wykazał się niezwykłym męstwem w starciu z Rosjanami pod Lublinem. Za bohaterstwo w obliczu wroga został odznaczony osobiście przez cesarza Franciszka Józefa I medalem za odwagę, otrzymał też pokaźną sumę pieniędzy. Awansowano go też do stopnia kaprala. Kilka dni potem, 12 września dzielny kapral zginął. Takich doniesień było niestety więcej.

Cdn. Renata, Piotr Sput

W galerii

Lista strat osobowych żołnierzy z powiatu raciborskiego zamieszczona w Ratiborer Kreisblatt we wrześniu 1914 roku

Klepsydry informujące o żołnierskiej śmierci sekretarza w zarządzie dóbr książęcych Henckel von Donnersmarck Maxa Götzmanna oraz dra Heinricha Lückera