W jakich sytuacjach konieczne będzie założenie cewnika? Jak długo można cewnikować pacjenta?

W jakim celu stosuje się cewnikowanie i jaki sprzęt jest potrzebny?

Założenie cewnika ma na celu umożliwienie odpływu moczu, który z różnych powodów nie może zostać wydalony w sposób naturalny. Do przeprowadzenia procedury wymaganych jest kilka podstawowych akcesoriów – przede wszystkim sam cewnik, worek do zbiórki moczu oraz żel znieczulający (wszystko możesz wygodnie kupić w jednym internetowym sklepie medycznym: https://eplaster.pl/pl/c/Cewniki-i-dreny/256). Dodatkowo trzeba zadbać o zachowanie higieny – niezbędne są środki dezynfekujące i myjące.

Podstawowy powód zakładania cewnika – problemy z oddawaniem moczu

Najczęściej cewnik zakłada się wówczas, gdy doszło do zatrzymania moczu w drogach moczowych lub w pęcherzu pacjenta. Przyczyn takiego stanu rzeczy może być wiele – np. choroba (rozwijający się stan zapalny, blokujący światło cewki moczowej nowotwór pęcherza), uraz mechaniczny (np. w konsekwencji uszkodzenia miednicy w trakcie wypadku komunikacyjnego), blokada tymczasowa (np. w przebiegu porodu lub w wyniku obstrukcji jelit), a także zaburzenia przewodnictwa nerwowego (np. na skutek urazu kręgosłupa). Zaleganie moczu w pęcherzu może być bardzo niebezpieczne – prowadzi do rozwoju chorób bakteryjnych i do ryzyka uszkodzenia narządów w obrębie układu moczowego. Dlatego też w razie potrzeby z cewnikowaniem nie należy zwlekać.

Diagnostyka z użyciem cewnika

Czasami cewnik zakłada się również pacjentom nie mającym problemów z opróżnianiem pęcherza. Można dzięki temu przeprowadzić diagnostykę (np. poprzez wprowadzenie kontrastu do badań obrazowych), a także podać pewne leki, które muszą trafiać bezpośrednio do pęcherza (np. chemioterapia w przypadku choroby nowotworowej tego narządu). Cewnik można poprowadzić jeszcze dalej, przechodząc z pęcherza aż do moczowodu, co zwiększa możliwości diagnozy i leczenia.

Cewnikowanie jednorazowe – dla kogo jest dobrym rozwiązaniem?

Nie zawsze istnieje potrzeba zakładania cewnika na dłuższy czas. Większość badań diagnostycznych wymaga tylko krótkotrwałej obecności cewnika w pęcherzu. Podobnie w trakcie porodu czy innych operacji, główną przyczyną założenia cewnika jest ułatwienie pracy lekarzom oraz ulżenie pacjentowi. Lekarz za każdym razem musi rozważyć plusy i minusy cewnikowania, niesie ono bowiem pewne ryzyko, głównie poprzez ułatwianie szkodliwym drobnoustrojom wniknięcia do organizmu.

Długotrwałe cewnikowanie – kiedy jest niezbędne?

Jeśli problemy z mikcją mają charakter przewlekły, prawdopodobnie trzeba będzie zastosować długotrwałe cewnikowanie. Najczęściej nawet chorzy leżący korzystają z basenu i kaczki (jeśli są świadomi) albo pieluch (gdy zupełnie nie kontrolują swoich odruchów fizjologicznych). Cewnik zakłada się na dłuższy okres tym pacjentom, którzy w inny sposób nie są w stanie oddać moczu (np. z urazami krocza, z pęcherzem neurogennym).

Jak często trzeba wymieniać cewnik?

Przy długotrwałym użytkowaniu szczególnie ważna jest właściwa pielęgnacja cewnika, czyli przede wszystkim restrykcyjne zachowanie zasad higieny i dezynfekcji. Bakterie nadal mogą się jednak rozwijać i prawdopodobieństwo ich przedostania się do organizmu wzrasta z czasem. To dlatego nawet drożny cewnik trzeba wymienić co 2-4 tygodni (lateksowy) albo i co 3 miesiące (silikonowy). Cewnik należy wymienić od razu, kiedy występuje problem niedrożności albo dolegliwości bólowe w okolicy ujścia cewki moczowej, podbrzusza czy okolicy krzyżowej kręgosłupa.

Cewnik zewnętrzny – kiedy się go zakłada?

W niektórych przypadkach wystarczające jest zastosowanie cewnika zewnętrznego. Z uwagi na anatomię, z rozwiązania tego mogą skorzystać wyłącznie mężczyźni. Cewnik taki zakłada się na prącie, a nie do cewki moczowej. Tym samym nie rozwiązuje on problemu zalegania moczu w pęcherzu – stanowi ułatwienie tylko w sytuacji, gdy chory nie ma kontroli nad prawidłowo zachodzącą mikcją (np. na skutek urazu rdzenia kręgowego).

Standardowy cewnik wewnętrzny może założyć wyłącznie osoba z wykształceniem medycznym, odpowiednio do tego przeszkolona. Z uwagi na możliwe powikłania i wdanie się zakażenia, cewnik musi być stale kontrolowany a mocz pacjenta warto systematycznie badać. Warto przy tym pamiętać, że cewnikowanie najczęściej jest procedurą krótkotrwałą i po zakończeniu leczenia mikcja przebiega już normalnie.